M.Ö. 4-cü esrde Makedoniyalı İskender Qavqamel döyüşünde Ehemeniler dövleti üzerinde qelebe çalandan sonra Güney Azerbaycan erazisine Atropat adlı serkerdeni vali te`yin edir.Sonralar bu erazi Atropatın adı ile Atropatena adlanır.Bu ad zaman keçdikce Atropatakan,Aderbayqan kimi deyişikliye me’ruz qalır ve sonunda Azerbaycan sözüne çevrilir.
Ele texminen hemin vaxtlarda Quzey Azerbaycan erazisinde Albaniya adlanan dövlet yaranir.Bu dövleti yaradan esas tayfalar bunlardır:kaspi,uti/utiqur,muq,qel,mard,qarqar ve s.Bu tayfaların be`zilerinin m.ö. 7-ci esrde Skitlerle gelmesi güman edilir.
Qedim tarixçilerin dediyine göre m.ö. 2-ci esrde bu erazini Aran/Eren adlı hökmdar idare edirmiş ve sonralar uzun müddet bu dövleti onun nesli idare edib.
Ele o zamanlar Van gölü etrafında yerleşen Armeniya erazisine Hay tayfaları geldi.Onlar tez-tez Albaniyayla müharibe edirdiler.
M.Ö. 69-ci ilde Roma Armeniyaya hücuma keçende Albanlar ve İberler Armeniyaya kömek etdiler amma buna baxmayaraq bu döyüş uduzuldu.3 il sonra Pompey Albaniyaya hücum edende ise ne Armeniya ne de İberiya Albanlara kömek etmedi.Kür sahilindeki döyüşde Pompey Alban hökmdarı Oroysu meğlub etdi.65-ci ilde növbeti döyüşde yene de görkemli serkerde Pompey qelebe çaldı ve sülh bağlandı.
Xristianliq yeni yaranan vaxtdan e`tibaren Armeniya ve Albaniya erazisine missionerler gelmeye başladı ve bu ölkelerde xristianlıq yayılmağa başladı.
M. 262-ci ilinde Albaniya Sasani dövletine daxil olur.I Şapurun ölümünden sonra yeniden müsteqillik qazanılır.
IV esrin 30-cu illerinde Albaniyanın Balasaqan vilayetinde Sanatürk(298-338) deyilen bir deliqanli 30 minlik qoşunla Armeniya erazisine hücum edir ve Armeniyanı 1 neçe il işğal altında saxlayır.338-ci ilde Armeniya serkerdesi Vaçe Mamikonyan Sasani ordusunun kömeyi ile Sanatürkü meğlub edir ve Albaniyanı işğal edir.Sasani hökmdarı bu defe Arani neslinden Urnayra kömek edir Mamikonyan Armeniyaya qayıdır.
359-cu ilde Alban hökmdarı Urnayr Sasani II Şapurun terefinden Amid doyşüne qatılır bu döyüşde Armeniya ve Roma meğlub edilir.371-ci ilde növbeti döyüşde eks teref qelebe çalır.